بسم الله الرحمن الرحیم

سوال:

در میان اکثر عوام مرسوم است ،هنگامی که می خواهند کاری انجام دهند،وقتی که کسی عطسه کند،می گویند،صبر آمد،مدتی صبر کنند،بعد به دنبال آن کار می روند ودر میان بعضی مرسوم است وقتی که دو بار عطسه ی پی درپی آمد می گویند خوب است،وباید در این کار عجله کرد .آیا از نظر شرع این عطسه چنین خاصیتی دارد؟! و اصولاً عطسه کردن چه رابطه ای با صبر و عجله نکردن دارد؟!

پاسخ:

چنان که علما ی بزرگ و آنان که تمام احادیث چهارده معصوم –علیهم السلام –را زیرو رو کرده اند می گویند: هیچ اثر و دستوری در شرع دیده نشده که موقع عطسه کردن  انسان صبر کند و به دنبال کارش نرود.

توضیح آن که:

بدن انسان مثلاً بسان (لکوموتیو) قطار است که صداهای مختلف و گازهای گوناگون دارد،کارخانه بدن گاهی عوامل و عوارضی به شُش و ریه وارد می سازد که تولیدعطسه می شود ،عطسه کردن مانند،سرفه کردن و دهن درّه نمودن و سکسه و… از عوارض کارخانه ی خودکار بدن است،از نظر عقلی و طبیعی هیچ گونه رابطه ای با صبر کردن در کار مورد نظر ندارد.

آری اگر پس از عطسه کردن،انسان فال بد بزند،چون با فال بد زدن ذهن تیره میخواهداقدام به کاری کند ،ممکن است اثر بد داشته باشد.از این رو در آئین مقدس اسلام ((تفأل ))که فال نیک زدن است،مستحب است،ولی ((تطیّر)) که فال بد زدن است مکروه می باشد.رمز محبوبیت تفأل از این رو است که انسان در حال فال نیک زدن امیدوار به فضل الهی است و به رحمت خدا دلبسته است ولی در تطیر امیدی به رحمت خدا ندارد بلکه در او سو ء ظنّی به وجود آمده که در انتظار بلا است.معلوم است کسی که از رحمت خدا مأیوس نباشد یعنی حُسن ظن به خدا دارد،خداوند طبق فرموده اش((أنا عندظنّ عبدی المومن ))متوجه گمان بنده ی مومنش هست ،از اینجاست که اثر تفأل و تطیر آشکار می گردد،از این رو در روایات پیشوایان مذهبی سفارش شده که فال بد نزنید و اگر فال بد زدید با توکل به خدا و با صدقه دادن و بی اعتنایی به آن از آن بگذرید.

امام صادق علیه السلام فرمودند:فال بد زدن بستگی به فال زن دارد،اگر آن را سهل گرفته ،اثر آن سهل است،و اگر آن را مشکل و سخت گرفته،اثر آن سخت است و هر گاه برای آن هیچ اثری در ذهن خود قرار نداده بر او چیزی نیست )).(وسایل الشیعه،ج 8 ،ص 262)

روی این اساس ،هر گاه پس از عطسه کردن ،فال بدی زده نشود و یا اگر فال بدی زده شد ولی به آن اعتنایی نشود و برای آن هیچ گونه ترتیب اثر ندهند،هیچ گونه اثری ندارد ،و بسان سرفه ای است که از دهان صادر شده است.

این که شنیده ایم می گویند طبق روایاتی ((عطسه از رحمان است و دهن درّه از شیطان )).منظور این نیست که عطسه انسان را از بلای آینده خبر می دهد و انسان صبر می کند از این رو از لطف خدا است))،بلکه عطسه علامت صحت و عافیت بدن و نشانه ی فعالیت جسم و روح است،ازاین رو از لطف خداست ولی دهن درّه،نشانه ی خواب ،چرت ،کسالت و عدم فعال بودن بدن است پس از شیطان است.

از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که عطسه برای تمام بدن نافع است،و هر گاه از سه بار بیشتر ((پی در پی ))شود نشانه بیماری است.

((منبع : پاسخ به پرسشهای مذهبی شما،مرحوم محمدی اشتهاردی ص 111)).